Mensen met fibromyalgie hebben last van chronische pijn, zonder dat er lichamelijk iets te vinden is dat de aandoening kan verklaren. Werken met fibromyalgie kan een uitdaging zijn. Hoe ga je om met fibromyalgie op het werk en hoe kan je als werkgever om gaan met een medewerker met deze diagnose?
Wat is fibromyalgie?
Fibromyalgie betekent letterlijk: ‘pijn in bindweefsel en spieren’. In Nederland noemen we het ook wel weke delen-reuma. Het woord fibromyalgie komt van het Neolatijnse woord ‘fibra’ wat weefsel betekent, en de Oudgriekse woorden ‘mys’ en ‘algos’ welke spier en pijn betekenen.
Mensen met fibromyalgie hebben chronisch last van pijn, stijfheid en vermoeidheid. In het lichaam is niets te vinden dat de aandoening kan verklaren en toch wordt er pijn ervaren. Fibromyalgie openbaart zich meestal tussen het 25e en 40e levensjaar. Maar liefst 90% procent van de mensen met fibromyalgie is vrouw.
Hierom denken wij waarde toe te voegen
Ik, Harmke, ben contentmarketeer bij Probaat. Samen met Jarno heb ik dit artikel geschreven. Jarno is arbeidspsycholoog bij Probaat. Ik, Harmke, heb zelf fibromyalgie. Hierdoor weet én voel ik wat de aandoening is. Jarno kijkt daarentegen naar fibromyalgie vanuit de wetenschap. Samen denken we met dit artikel een evenwichtig en realistisch beeld neer te zetten van fibromyalgie op de werkvloer. Alleen al voor ons was het interessant om ons hier samen in te verdiepen 😉
Klachten bij fibromyalgie
De klachten die bij fibromyalgie passen zijn erg breed en daarnaast per persoon verschillend. Hieronder de meest voorkomende klachten:
- Pijn in het lichaam
- Krachtverlies
- Stijfheid
- Vermoeidheid
- Hoofdpijn
- Hartkloppingen
- Darmklachten
- Slaapproblemen
- Stemmingsklachten
De pijn komt vooral voor in de spieren, het bindweefsel en rondom de gewrichten. De pijn is goed te vergelijken met spierpijn die je kan ervaren als je griep hebt, maar bij fibromyalgie ervaar je dit elke dag.
Oorzaak fibromyalgie
Over de oorzaak van fibromyalgie is na meer dan 20 jaar van onderzoek nog weinig bekend. Er zijn geen afwijkingen te vinden, en toch is er pijn. Pijn die het leven van de medewerker erg kan beïnvloeden.
Er zijn verschillende onderzoeken gedaan naar fibromyalgie welke allemaal andere uitkomsten hebben. Waar het ene artikel zegt dat fibromyalgie alles te maken heeft met stress, zegt het andere artikel dat er een stofje in de hersenen mist. Om deze reden is er nog geen duidelijke oorzaak bekend.
Onderzoek naar fibromyalgie
Hieronder een stukje wetenschap over fibromyalgie.
Één van de meest recente onderzoeken naar de oorzaak van fibromyalgie schijnt een nieuw licht op de zaak. Er lijkt een storing te zitten in de neurotransmitters van de insula. We leggen het uit: de insula wordt gezien als het gebied in de hersenen waar alles wat je voelt en waarneemt samenkomt met emoties. Het maakt onderdeel uit van het limbische systeem wat over emoties, motivatie, genot en ook over het emotionele geheugen van de mens gaat. Dit gebied, de insula, is ook betrokken bij pijn én pijnbeleving. Bij mensen met fibromyalgie lijken de neurotransmitters (signaalstofjes) in de hersenen niet goed te communiceren met de insula. Nieuw onderzoekt lijkt aan te geven dat er ruis op een lijn zit in dat gebied van de hersenen. Dit is het nieuwste inzicht, ondanks dat hard wetenschappelijk bewijs nog op zich laat wachten, lijkt dit een logisch en veelbelovend pad te zijn.
Tegelijkertijd is er ook onderzoek dat aantoont dat cognitieve gedragstherapie helpt bij fibromyalgie. Dit betekent dat wanneer we mensen met fibromyalgie beter kunnen leren omgaan met hun klachten en andere stressoren in hun leven, de fibromyalgie klachten dragelijker en ook minder worden.
Helaas kunnen wij ook geen duidelijke oorzaak van fibromyalgie concluderen. Maar wat we wel weten is dat cognitieve gedragstherapie helpt, dat 90% van de mensen met fibromyalgie vrouw is, én dat stress op het zwakste punt van het lichaam slaat. Wat dat betreft lijkt het logisch in elkaar te vallen dat juist vrouwen hier last van hebben en dat cognitieve gedragstherapie helpt. De vraag is alleen: helpt cognitieve gedragstherapie om te dealen met de gevolgen van fibromyalgie, of verhelpt het ook (één van) de oorzaken?
Hoe ga je als werkgever om met een medewerker met fibromyalgie?
Fibromyalgie combineren met werk vraagt om een stukje zelfinzicht en weten wat je nodig hebt om optimaal te kunnen functioneren. Dus: hoe leef en werk ik met het lichaam, mind en context dat mij gegeven is?
Sommige werknemers zijn in staat hun werk nog goed uit te voeren. Anderen worden belemmerd in hun werkprestaties. Hieronder geven we je een aantal tips om samen te zorgen voor een werkbare omgeving:
- Open communicatie | Dit is een open deur, maar wel een hele belangrijke. Zorg er als werkgever voor dat je medewerkers weten dat ze bij jou (of een andere leidinggevende) terecht kunnen. Dit geldt natuurlijk voor iedere medewerker. In een werkcultuur waar open communicatie gestimuleerd wordt, zijn medewerkers meer open en hebben ze ruimte om aan te geven wat ze nodig hebben.
- Zet je eigen overtuigingen opzij | Deze is in de praktijk nog best moeilijk. Misschien ben je er zelf van overtuigd dat fibromyalgie aanstelleritis is. Ondanks dat er geen lichamelijke oorzaak te vinden is voor deze klachten, zijn de klachten wel echt! Dit is dus voor jou als leidinggevende wellicht vaag, maar ook voor de collega die er zelf aan lijdt. Probeer dus in dit gesprek je eigen overtuigingen over de ziekte opzij te zetten en oor te hebben voor wat je medewerker zelf zegt.
- Vraag wat hij/zij nodig heeft | Vraag wat je medewerker nodig heeft om het werk te kunnen blijven uitvoeren. Ga dit dus niet eerst zelf invullen. Mensen met fibromyalgie weten vaak erg goed wat wel en niet werkt voor ze. Wellicht kunnen ze bepaalde taken niet meer goed uitvoeren, maar andere taken wel weer heel goed.
- Zorg voor een follow-up | Zorg dat je af en toe eens aan je medewerker zelf vraagt hoe het nu gaat. Vraag of jij als werkgever iets kan betekenen om het werken dragelijk te houden.
We willen allemaal van waarde zijn. Werk is hiervoor een uitstekend middel. Maar soms kom je samen tot de conclusie dat het huidige werk niet meer uitgevoerd kan worden. Dit kan zijn omdat de klachten toenemen of omdat de stress te groot wordt. Stress zorgt in het lichaam voor een hogere spierspanning, welke bij fibromyalgie patiënten uitmondt in een intensere pijnbeleving. In zo’n geval kan het nodig zijn om binnen de organisatie passend en vervangend werk te zoeken. Bij Probaat noemen we dit ‘jobcarving’.
Arbeidsongeschikt door fibromyalgie
In uitzonderlijke gevallen is het door de klachten té lastig of zelfs onmogelijk om te werken. Een medewerker meldt zich ziek. Na 2 jaar kan medewerker een WIA-uitkering aanvragen. Het UWV beoordeelt deze aanvraag.
De Wereldgezondheidsorganisatie erkent fibromyalgie als ziekte. De Nederlandse overheid neemt dit echter niet over. Het UWV beoordeelt fibromyalgie niet anders dan andere ziekten of aandoeningen. Bij fibromyalgie wordt daarom gekeken naar mogelijkheden en niet naar klachten. Wij denken dat dit in de basis sowieso goed is. Iedereen heeft klachten en moeilijkheden. Ruimte en begrip helpt, maar het is voor niemand helpend om hierin te blijven hangen. Juist hierom kan het heel waardevol zijn om als werkgever en werknemer samen te kijken naar wat er wel mogelijk is door middel van bijvoorbeeld jobcarving of loopbaanbegeleiding.
Kijk samen naar de oorzaak
Waar fibromyalgie het gevolg van is weten we dus niet precies. Wat we wel weten is dat wanneer er openlijk gesproken kan worden over de obstakels die bij fibromyalgie en werk komen kijken, de situatie direct al een stuk minder beladen wordt. Ga dus als werkgever met je werknemer het gesprek aan en ga samen op zoek naar en manier van werken die voor jullie beiden prettig is!
Misschien vind je het als leidinggevende lastig om hier handen en voeten aan te geven. Het kan dan prettig zijn om te weten hoe je zo’n gesprek aan kan gaan en met gesprekstechnieken een positieve uitkomst voor beide partijen kan bewerkstelligen. Wij van Probaat willen hierin graag naast jou als werkgever/leidinggevende staan.
Wil je liever nog even verder kijken naar wat wij van Probaat precies doen? Dat snappen we. Ga bijvoorbeeld naar de over ons pagina, kijk op onze aanbodpagina of reken uit wat je precies kan besparen op ziekteverzuim in jouw organisatie.
