Het is fijn om een helpende hand voor je collega te kunnen zijn, toch? Je helpt hen uit de brand én je kan laten zien dat jij je werk erg serieus neemt. Je collega’s en je werkgever zijn vast dolblij met je, maar het kan ook betekenen dat je je eigen grenzen uit het oog verliest.
Misschien heeft iemand wel eens tegen je gezegd: ‘je moet gewoon je grenzen aangeven.’ Dit is een goed bedoelde opmerking, waar je zelf meestal niet zoveel mee kunt. Want wát zijn dan precies je grenzen en wat heb je te beschermen? Hoe ontdek je war je grenzen liggen en hoe geef je deze aan?
Veel mensen zijn zich niet of nauwelijks bewust van hun eigen grenzen, waardoor ze steeds vervallen in dezelfde gewoontes. Is dit herkenbaar? Dan is het heel waardevol voor jezelf om hier wat meer inzicht in te krijgen. Zelfkennis geeft je bewustzijn. Als je je niet bewust bent van jouw grenzen, kun je niets doen. Pas op het moment dat je je ervan bewust ben dat je geen grenzen stelt of ze wellicht niet tijdig herkent, kan je gaan werken aan verbetering.
Wie moet het dan doen als ik ‘nee’ zeg?
We worden geboren zonder grenzen bewust te ervaren. We leren onze grenzen kennen én stellen in de loop van ons leven. Daarnaast kunnen deze grenzen in de loop van ons leven ook veranderen. Bijvoorbeeld door onze omgeving en door onze eigen ontwikkelingen. Grenzen helpen om het goede erin te houden en het slechte eruit. Het stellen van grenzen is echter voor veel mensen lastig. Je bent geneigd toch nét iets meer te doen dan je eigenlijk aankan. ‘Wie moet het anders doen’ en ‘ach, dat doe ik er wel even naast’ zijn uitspraken die je makkelijk doet om het goed te.
Voordat we verder gaan, willen we wel duidelijk maken dat het niet meteen erg is als je het een periode iets té druk hebt. Als je net die ene keer ‘ja’ hebt gezegd, terwijl je het eigenlijk al best druk had. Dit is iets wat we allemaal wel eens hebben en wat er ergens ook bij hoort. Wat wél belangrijk is, is dat je dit erkent en weet hoe je de rust voor jezelf weer in gaat bouwen.
Grenzen en (zelf)liefde
‘The need to be needed’. Veel mensen leiden aan een chronisch tekort aan zelfvertrouwen. Een manier om dit niet te voelen is het zorgen voor een ander. Een vorm van compensatie. ‘Ik wil zo graag geliefd worden, dat ik voor een ander ga zorgen zodat er een reden is om mij lief te hebben.’ Dit is een uitputtende manier van werken. Dit houdt men ook niet vol. Daarom komen zoveel mensen uiteindelijk hiermee in de knoei. Grenzen zijn juist voor iedereen goed. Want stel je nou voor dat er tussen jou en de buurman geen grens zou zijn. Waar stopt dan zijn grond en waar start de jouwe? Nu is alles koek en ei met jou en de buurman, maar hoe is dat met de volgende buurman? Grenzen helpen juist om onszelf én de ander de ruimte te geven, zonder dat hier iemand de dupe van wordt.
Positieve effecten van grenzen stellen
Ieder mens doet het goed op een balans tussen draaglast en draagkracht. Niemand is onuitputtelijk. Toch kan het aangeven van grenzen misschien wat stom voelen. Als aanstellerij. Alsof jij niet flexibel bent. Echter heeft het kennen én aangeven van je grenzen vele positieve effecten. Door we weten waar jouw grens ligt, gaat je collega, werkgever of zelfs jijzelf hier niet overheen. Dit voorkomt uitvalproblemen op de lange termijn.
Hoe word je beter in het stellen van grenzen?
Beter worden in het aangeven van jouw grenzen, betekent dat je meer gaat leven volgens jouw eigen waarden en normen. Het is een vaardigheid waarbij geldt: oefening baart kunst.We geven je een aantal tips om aan de slag te gaan met het stellen van grenzen.
Tip 1: wat zijn jouw waarden?
Stel jezelf eens de vraag: ‘wat vind ik belangrijk in mijn leven?’ ‘Waar wil ik graag meer van zien en hoe wil ik mij voelen?’ Als jij jouw eigen waarden helder hebt, wordt het makkelijker om keuzes te maken die hierbij aansluiten. Waarom zou jij over je eigen grens gaan voor iets wat je eigenlijk helemaal niet belangrijk vindt of waar je geen geluk uit haalt? Je weet nu wat belangrijk is voor jou. Hier hoort het duidelijk aangeven van je grenzen ook bij.
Tip 2: beperkende gedachten
‘Ja, maar…’ Het eerste wat je brein geneigd is te zeggen. ‘Wie moet anders dat project oppakken?’ ‘Wat zullen ze wel niet van me denken als ik nee zeg?’.
Dit zijn aannames. Beperkte gedachten die niet helpend zijn. In dat geval vraag je je misschien af of jouw bezwaar wel redelijk is. Of je wel het recht hebt om je grens aan te geven. Misschien ben je wel bang dat de boel escaleert als jij je grens aangeeft. In dat geval wil je dus eigenlijk het liefst het conflict vermijden. Bedenk je in zo’n geval dat een conflict niet zo makkelijk escaleert als jij rustig en redelijk blijft. Geef duidelijk en vriendelijk aan wat je wil en houd het bij jezelf.
Tip 3: Gun jezelf bedenktijd
Inmiddels heb je duidelijk in welke situaties om jouw grens gevraagd wordt. Als je de situatie herkent, maar niet direct jouw grens aan kunt geven, geef jezelf dan even wat bedenktijd. Geef letterlijk aan dat je even tijd nodig hebt om na te denken. Spreek af met de ander wanneer je erop terugkomt. Dit geeft jou tijd om eens na te denken over tip één en twee.
Tip 4: Communiceer je grens
De eerste keren dat je je grens aangeeft, kan dit erg ongemakkelijk zijn. Zo ongemakkelijk dat je bijna denkt dat het niet klopt wat je doet. Feit is, hoe vaker je het doet, hoe beter je hierin wordt. Het allerbelangrijkste is dat je zelfbewustzijn ‘aan’ staat én dat jij met jezelf in gesprek blijft. Dat is de weg naar het stellen van jouw grenzen en zorgen voor jezelf.
Een medewerker die zijn/haar grenzen aangeeft
Dat is even wennen. Een werknemer die opeens zijn of haar grenzen aangeeft. Voor jou als werkgever kan het lekker makkelijk zijn, werknemers die altijd ja en amen zeggen op je verzoek. Maar je zou écht blij moeten zijn met iemand die zijn grenzen kent én aangeeft. Het aangeven van de grenzen gaat namelijk over een breder gebied dan alleen ‘nee’ zeggen op jouw verzoek. Het gaat over het bewaken van de eigen grenzen zodat de werkdruk niet te hoog wordt. Een te hoge werkdruk is één van de grootste oorzaken van mentaal uitval. Iets wat jou als organisatie zo’n €500,- per dag kan kosten. Misschien toch wel fijn zo’n medewerker die zijn of haar grenzen aangeeft?
We hebben je flink wat informatie gegeven. Informatie waar we hopen dat je wat mee kan. We kunnen ons voorstellen dat je hierdoor aan het denken bent gezet. Dat je je beseft dat je wil werken aan jouw grenzen. Misschien moet je wel meteen denken aan iemand in jouw organisatie die een zetje in de rug zou kunnen gebruiken. 2 november 2022 starten we met het Programma Grenzen. Een programma waarin we in een aantal weken (met een minimale tijdsinvestering) aan de slag gaan met het (her)stellen van jouw persoonlijke grenzen. Als enige in Nederland durven wij hier het no-cure-no-pay label aan te hangen.
Vond je deze tips nuttig? Iedere twee weken voorzien wij onze nieuwsbrief lezers van meer nuttige tips, tricks en verhalen uit de praktijk van een arbeidspsycholoog. En ja, we sturen je alleen mails waar je écht wat aan hebt. Spam en onzinnige mails doen we niet aan. Beloofd.
